Joseba Asiron Saez, presidente de ANIMSA

“Digitalizazioari esker, toki-erakundeek nabarmen hobetu ahal izan dugu administrazio-eraginkortasuna, irisgarritasuna eta gardentasuna”

Joseba Asironek, Iruñeko alkate eta ANIMSAko presidenteak, martxan dauden proiektuez eta bera buru den elkarteak datozen urteetan aurre egin beharreko erronkez hitz egin digu.

ANIMSAk tamaina eta ezaugarri desberdineko erakundeak biltzen ditu. Nola lortzen da helburu komunak ezartzea?
ANIMSAren ezaugarria da, hain zuzen ere, askotariko premiak dituzten erakundeei zerbitzua emateko gaitasuna. Eta hori lortzeko, helburu komunak ezartzen ditugu guztientzat, herri guztietan aplika daitezkeen proiektuak eta zerbitzuak sortuz, horien tamaina kontuan hartu gabe.
Guzti horretan, ANIMSAk duen sektorearen ezagutza ezinbestekoa da, ANIMSAko profesionalek zerbitzu horiek leku bakoitzeko beharren arabera egokitzen baitituzte. Zerbitzuak jasangarriak izatea bilatzen dute, baliabideak ahalik eta gehien aprobetxatuz. Adibidez, Iruñean zerbaitek funtzionatzen badu, beste udalerri batzuetan ere baliagarri izateko egokitzen da, Kontabilitate tresnekin edo Udal Erroldarekin gertatzen den bezala.

Eta ANIMSAko sozietate publiko osoan, zein dira gaur egun lantzen ari diren proiektu nagusiak? Zer puntutan dago administrazio elektronikoaren hedapena Nafarroako toki entitateetan? Eta zibersegurtasun proiektuak?
Azken urte hauetan, ANIMSAk Nafarroako udalen eraldaketa digitala bultzatu du Nafarroako Gobernuak eta Suspertze, Transformazio eta Erresilientzia Planak sustatutako eta finantzatutako hainbat proiekturen bidez, 150 toki entitate baino gehiagotan administrazio elektronikoko soluzio berri bat ezarriz. Horrek lan egiteko eta herritarrei arreta emateko modua hobetu du, elkarreragingarritasuneko beste aplikazio eta plataforma batzuekin integratuta.
Zibersegurtasunari dagokionez, Iruñeko Udala bultzatzen ari den CiberPamplona proiektua nabarmentzen da. Proiektu honekin batera, alde batetik, sistemak Segurtasun Eskema Nazionalera (ENS, gaztelaniazko sigletan) egokitzea, eta, bestetik, Segurtasun Eragiketen Zentro (SOC, gaztelaniazko sigletan) bat sortzea dakar, mehatxuak monitorizatzeko eta edozein segurtasun-gorabeheraren aurrean berehala erantzuteko.
Gainera, ANIMSAk ENS ziurtagiria lortzen laguntzen die beste toki-erakunde batzuei, μCeENS metodologia aplikatuta.

Teknologiaren bilakaera eragina izaten ari da udal-zerbitzuetan, eta horrek gastua eta inbertsioa eskatzen du. Iruñeko Udalaren kasuan, aurten sinatutakoarekin alderatuta, % 21,3 handitu da ANIMSAri egindako enkargua. Zeintzuk dira proiektu garrantzitsuenak?
Nik hiru proiektu berritzaile nabarmenduko nituzke, batez ere. Lehenik eta behin, plataforma berri intuitiboago bat ezartzea Civivox zentroetako ikastaro eta jardueretan izena emateko, espazioak erreserbatzeko, abonuak eta sarrerak erosteko… Digitalizazioak herritarrei beren jardueren kudeaketan nola lagun diezaiekeen adibide argigarria da hori, udalak hala eskainita, administrazioarekiko harremana erraztuz eta sinplifikatuz. Bigarrenik, BANDASPOL aplikazioaren bigarren fasea nabarmenduko nuke, delinkuentzia-kasuak detektatzeko eta horien jarraipena egiteko balio duen Udaltzaingorako aplikazio bat. Proiektu horrek eragina du herritarren segurtasunean edo segurtasunari buruz duten pertzepzioan, babesaren arloan prebentzioa landuz. Eta azkenik, Udalaren Salaketen Postontzia, gardentasunarekin eta herritarrek (eta udal langileek) praktika eta jarduera irregularrak kontrolatzeko eta salatzeko dituzten aukerekin lotuta dagoena.

Eta herritarrak egokitzen ari al dira zerbitzu publikoen digitalizazio horretara?
Iruñeko herritarren kasuan, haietaz soilik hitz egin dezaket eta, egokitzapen hori pixkanaka gertatzen ari dela uste dut, eta iruindarrek tresna digitalak izapide administratiboak egiteko gero eta gehiago erabiltzen dituztela ikusten ari gara. Hori erraz ikusten da azken urteetan egon den tramite telematikoen kopuruaren gorakadan. 2024an, izapideen % 49,28 modu telematikoan egin dira, eta 2.616.000 erabiltzailek erabili dute udalaren webgunea (datuak urtarrilaren 1etik urriaren 20rakoak dira).
Hala ere, eten digital bat dago, batez ere adinekoen artean, askotan teknologia berriak erabiltzeko zailtasunak izaten baitituzte. Horregatik, garrantzitsua da digitalizazioaren eremuan prestakuntza-jardueren aldeko apustua egiten jarraitzea.

Iruñeak ANIMSAren proiektu pilotuen egoitza gisa jarduten du Isuri Gutxiko Eremuaren edo Segurtasun Eragiketen Zentroaren (SOC) ezarpena bezalako gaietan. Nola doaz froga hauek? Esperientzia horiek beste udalerri batzuetara esporta daitezke?
IGEn kasuan, airearen kalitatea, trafikoa eta edukiera neurtzeko sentsoreak eta kamerak instalatu dira. Proiektu hori Behin Udalak araudia onartzen duenean, sistema egokitu egingo da erregulazio berriak betetzeko. Proiektu hau Europako Next Generation EU funtsekin ere finantzatuta dago, Espainiako Gobernuaren Suspertze, Transformazio eta Erresilientzia Planaren (PRTR) bidez.
Dagoeneko martxan dagoen Segurtasun Eragiketen Zentroak (SOC) udaleko segurtasun informatikoa gainbegiratzen du eta doitze-fasean dago. Informazioa babesteko tresna garrantzitsua bada ere, inplementatzeko garestia da. Segurtasunari dagokionez, lankidetza behar da udalerri guztiek, batez ere udalerri txikienek, zibersegurtasun-neurriak eskura izatea bermatzeko.
Proiektu horiek beste udalerri batzuetara esporta daitezke, nahiz eta IGE 50.000 biztanletik gorako hirietan bakarrik den derrigorrezkoa.

Zer izan dira Next funtsak toki-administrazioen eraldaketa digitalerako?
Next funtsei esker, tokiko administrazioek aurrera egin ahal izan dute teknologia digitalak hartzeko bidean. Iruñearen kasuan, beste toki-erakunde batzuen kasuan bezala, aurrera egin ahal izan dugu Oinarrizko Gizarte Zerbitzuen digitalizazioan, Administrazioaren eta Herritarren Arretarako zerbitzuen modernizazioan, CiberPamplona proiektua eta Iruñeko Udaltzaingoaren Isuri Gutxiko Eremua eta Ontziratze sistemak bezalako adibideekin, edo lehen aipatu dugun  proiektua.
Laburbilduz, digitalizazio horri esker, toki-erakundeok nabarmen hobetu ahal izan dugu administrazio-eraginkortasunean, irisgarritasunean eta gardentasunean, eta jasangarritasunean eta berrikuntzan.

Amaitzen ari diren honetan, eraldaketa digital horrek bultzada galtzeko arriskua dago?
Egia da Europako laguntzak funtsezkoak izan direla proiektu aitzindariak abiarazteko eta Administrazioaren alderdi asko modernizatzeko, baina bada funtsezko erronka bat: epe luzera iraunkortasunaren bermatzea. Hala ere, beste aukerarik ez dugula uste dut. Digitalizazioa ez da hasierako inbertsioa soilik; etengabeko mantentzea eskatzen du, bai maila teknologikoan, bai gizarte mailan. Sistema eta plataforma digitalak eguneratu eta mantendu egin behar dira, nahiz eta, horrek kostu errepikariak ekarri azpiegitura, zibersegurtasun, langileen prestakuntza eta euskarri teknikoari dagokienez.
Diru laguntzen epeaz harago iraun dezaketen konponbideak sortzeko lan egin da, langileak prestatuz, baliabideak optimizatuz eta azpiegitura eskalagarriak sortuz. Hala ere, ekimen horien jarraitutasuna administrazioek etorkizuneko aurrekontuetan digitalizazioari lehentasuna emateko eta finantzaketa-modu berriak bilatzeko duten gaitasunaren araberakoa izango da, bai estatu mailan, bai Europa mailan.

Zer erronka ditu ANIMSAk datozen urteetarako?
ANIMSAk, tokiko administrazioei eraldaketa digitalean laguntzeaz arduratzen den erakundea den aldetik, hainbat erronka garrantzitsu ditu hurrengo urteetan. Erronka horiek segurtasun digitala, sistemen modernizazioa eta giza taldearen berrikuntza hartzen dituzte barne.
Gehiegi luzatu gabe, zibersegurtasuna aipatuko nuke erronka garrantzitsuenetako gisa informazioaren segurtasuna bermatzeko eta sistemak balizko zibererasoetatik babesteko. ANIMSA lanean ari da Segurtasunaren Eskema Nazionaleko neurriak ezartzeko, eta, horrez gain, Iruñeko Zibersegurtasuneko Eragiketen Zentroa sendotzen ari da. Zentro hori funtsezkoa izango da tokiko erakundeen eta herritarren datuak babesteko.
Era berean, ANIMSAk 180 aplikazio dituen parke zabal bat kudeatzen du, tokiko administrazioei beren lanak egiten laguntzeko. Erronketako bat aplikazio horiek berritzea eta modernizatzea izango da, aurrera azkar egiten duen ingurune teknologikoan erabilgarriak eta eraginkorrak izaten jarrai dezaten.
Beste erronka garrantzitsu bat AUNA ezartzea da, Albaceteko Aldundiaren SEDIPUALBA administrazio elektronikoko plataforma eta kudeaketa digitala errazteko laguntza-zerbitzuak barne hartzen dituen irtenbidea. Horri esker, udalek zerbitzu gehiago eskaini ahalko dizkiete herritarrei modu arin eta digitalean, eraginkortasuna eta irisgarritasuna hobetuz.
Aro digitalean, datuak funtsezkoak dira erabaki hobeak hartzeko. ANIMSA Datuen bulegoa sortzeko lanean ari da. Horri esker, informazioa zeharka zabaldu ahalko da hainbat arloren artean, betiere herritarren pribatutasuna errespetatuz. Horrek zerbitzu publikoen kalitatea hobetzen eta baliabideak optimizatzen lagunduko du.
Azkenik, ANIMSAk erronka bati egin beharko dio aurre bere plantilla dagokionez. Heien langiletako batzuk laster erretiroa hartuko dutenez, funtsezkoa da ezagutza langileen belaunaldi berriei eskualdatzea, proiektuen jarraitutasuna eta erakundearen funtzionamendu egokia bermatzeko.

Pertsonalki, zer harreman duzu teknologia digitalekin?
Nire ibilbide profesionalean, teknologia digitalekin izan dudan harremana etengabeko ikaskuntza-prozesua izan da. “Natibo digital” bat ez naizenez, teknologietara egokitzen joan behar izan dut hauek gero eta garrantzi handiagoa hartu duten heinean, lehenengo bigarren hezkuntzako irakasle gisa eta orain alkate gisa.
Alkate naizen aldetik, ia administrazio-izapide guztiak modu digitalean egiten ditut. Horren barruan sartzen dira gobernu-organoen kudeaketa, administrazio-ebazpenak eta -erregulazioak, bai eta espedienteak ere. Digitalizazioaren ondorioz, zeregin horiek eraginkorragoak eta eskuragarriagoak dira, prozesuak arinduz eta jarraipen zehatzagoa eta gardenagoa eginez.
Gainera, komunikazioaren arloan, teknologia digitalak, eta bereziki sare sozialak, funtsezko tresna bihurtu dira herritarrekin harremanetan egoteko eta haien beharrak entzuteko. Plataforma horien bidez, zuzenean eta azkar elkarreragin dezaket, eta horrek hurbiltasuna eta gardentasuna hobetzen ditu.